Reflexen zijn volledig automatische reacties op informatie die binnenkomt in de hersenen. Reflexen hebben ervoor gezorgd dat je als baby een aantal basis reacties had die je hielpen om te overleven en om te leren bewegen. Het zijn bewegingen die je lichaam maakt in reactie op de omgeving, zonder dat je ze bewust aanstuurt. 

Denk aan de grijp-reflex. Als er een voorwerp in de buurt komt van de hand van een baby, grijpt hij dat voorwerp meestal snel en stevig vast.

 

De meeste reflexen verdwijnen naarmate je opgroeit. De automatische reactie is niet meer nodig. Je kunt je op verschillende manieren vasthouden en je evenwicht bewaren. De reflex maakt plaats voor andere reacties die je geleerd hebt en waar je wel controle over hebt. Die bewegingen maak je bewust. Je wordt niet meer gedwongen tot een standaardreactie, maar kunt er ook voor kiezen om iets anders te doen. De reflex is dan geïntegreerd.

 

Houdings- en bewegingsreflexen.

Er zijn kinderen en volwassenen waarbij de reflexintegratie vanuit de basis niet helemaal goed is verlopen. Een of meerdere reflexen zijn nog actief, waardoor ze bij bepaalde prikkels van de zintuigen, het lichaam tot een reactie dwingen die niet meer nuttig is. Meestal is die reactie zelfs storend. 

Een baby maakt bijvoorbeeld een knuistje wanneer je over zijn of haar hand strijkt. Als die reflex niet geïntegreerd is, kan schrijven lastig en pijnlijk zijn.  De grijpreflex dwingt je de pen veel steviger vast te grijpen dan voor schrijven prettig is.

Dat reflexen actief zijn, kan komen omdat het zenuwstelsel (door omstandigheden) niet goed gerijpt is. Het kan ook gebeuren dat reflexen die eerst wel goed geïntegreerd waren, weer actief worden. Niet geïntegreerde reflexen zijn een belangrijke oorzaak van leer- en leesproblemen. Ook spelen ze een belangrijke rol bij hoe je je voelt en de keuzes die je maakt. Een ander goed voorbeeld zijn actieve rugreflexen. Je herkent ze vaak aan moeite om rustig plat op de rug te liggen, moeite met prikkelverwerking in het algemeen en een schrikreactie bij het aanraken van de rug. Ook kromt de rug soms automatisch als je strijkt langs de ruggengraat. Deze reflex heeft veel te maken met concentratie, emotie-reguleren, houding en soms ook zindelijkheid of het aansturen van bekkenbodemspieren. Moeite om hoofd- en bijzaken van elkaar te onderscheiden kan met rugreflexen te maken hebben. 

​

Vlucht- of vechtreactie

Je bent je niet bewust van allerlei andere opdrachten die je hersenen versturen en je hebt ook niet over alle opdrachten de controle. Sommige reacties van je zenuwen, gaan helemaal automatisch. Daar zijn ook reflexen actief en daar zijn ze ook voor bedoeld. Het zou bijvoorbeeld niet handig zijn als je over je hartslag bewust moet nadenken. 

Wanneer je in gevaar bent, gaat automatisch je hartslag omhoog, je spijsvertering op een laag pitje en je pupillen verwijden zich. Je lijf is in paraatheid gebracht om zo goed mogelijk te vluchten of te vechten en zo jezelf in veiligheid te brengen. Wanneer het gevaar geweken is, worden andere zenuwen actief. Die geven de boodschappen door waardoor je hartslag weer vertraagt, je spijsvertering weer harder gaat werken en je pupillen verkleinen. Je lichaam komt weer tot rust. Er is altijd een evenwicht tussen het actie-paraat-bescherm-systeem en het ontspan-leer-groei systeem.

Als je uitdrukkingen hoort als “zenuwachtig zijn”, “op de zenuwen werken” en “zenuwslopend”, kun je een beeld krijgen van wat er gebeurt als je zenuwstelsel uit balans is. Meestal herstelt die balans zich vanzelf als je even rust neemt, maar soms is er meer aan de hand.

​

Waakzaamheid

Bij sommige mensen is het deel van het zenuwstelsel dat bedoeld is om te kunnen vluchten of vechten te actief. Je kunt dat herkennen aan een gejaagd gevoel, paniekgevoelens, slecht slapen, driftbuien en niet goed in je vel zitten. Ook oververmoeidheid en lichamelijke klachten kunnen een gevolg zijn. Je kunt je wel voorstellen dat het in deze staat ook lastig is om stil te zitten, je aandacht op bijvoorbeeld werk te vestigen of om rustig met anderen te spelen of praten. Zowel kinderen als volwassenen kunnen hiermee te maken hebben.

Dit kan komen door een situatie die in het verleden als dreigend of spannend is ervaren, maar niet goed terug in balans is geraakt naar de ruststand. Dat kan iets zijn van jaren geleden en ondanks dat je met je verstand wel weet dat de dreiging voorbij is, voelt dat niet zo in je lijf. Met reflexintegratie breng je de waakzaamheid weer terug naar een normaal niveau. Nood-reacties voor nood-situaties en gewone reacties op dingen die wel aandacht nodig hebben, maar geen paniek waard zijn.